ՂՈՂԱՆՋ ՀԱՐՍԱՆԵԿԱՆ

Արդար լույսը դեռ նոր բացված՝
Թագվորահոր տան տանիքին
Զուռնան զլում է Սահարի
Եվ հեռավոր ու թաղական,
         Ազգ-ազգական,
         Գյուղ-գեղովի
Հավաքվում են կամաց-կամաց
Ուրախության մի ժողովի,
Որին թող որ Աստծու կամքով
Արժանանա ամեն օջախ:
 
Ու զուռնայի փողն է դառնում
         Թե՛ աջ ու ձախ,
         Թե՛ վար ու վեր:
Մարդիկ օղուն գինին խառնում
Ու մոռացած դարդ ու ցավեր՝
Հանձնվում են ուրախության:
 
Ե՛վըս մի փարչ չափից ավել,
Ե՛վըս մի գավ թունդից ըմպում՝
Ու սիրտն ի սեր անկախության
Գլխի դեմ է ապստամբում:
Իբրև ազդու քաջալերանք՝
Գոռ դհոլն է անվերջ դմբում,
Ու կորչում է ամեն վարանք.
Պար են մտնում արդեն նրանք՝
Մինչև մի պապ կամ մի նանի,
Մոլությունից նրանց հանի.
-Տո՛, կսպասե՜ն հարսի հերանք...
 
Եվ աղմուկով, ուրախ-զվարթ աղաղակով,
Գլուխները նվագից ու խմիչքից տաք,
Իրար խառնած խոսքեր քնքուշ ու բիրտ կատակ՝
Թագվորահոր տան լի բակով,
         Կալատակով,
Հոծ ամբոխը հարսնահյուրի
Գյուղամիջով հեղեղում է խնամոնց տուն:
 
Դհոլ-զուռնի խենթ նվագն է անվերջ թնդում:
Եվ դհոլչու ու զուռնաչու առջևն ընկած
Կրակ կտրած երիտասարդ մի թխադեմ՝
Թագավորի սրտամոտիկ մակարներից,
Լող է տալիս գետնի վրա՝ զույգ ոտներով,
Մինչ ձեռները օդի մեջ են թիավարում:
         Մերթ՝ պպըզում,
Ասես հոգնած է՜լ չպիտի տեղից ելնի,
Վեր է ոստնում մի պահ հետո
Եվ մի ոտը կեռած օդում՝
Տնկվում է նա մյուսի վրա,
Ապա արդեն երկու ոտով
Քայլ է անում մանր ու մոտիկ,
Վազ է տալիս արագ-արագ,
Վազ է տալիս ոչ թե առաջ,
Այլ նույն տեղում դոփդոփելով,
Հետո քայլը զգուշորեն այնպես փոխում,
Իր ոտները չի կամենում ասես թրջել
Աներևույթ ջուր ու ցեխում:
 
Ու մի վայրկյան նայում է դուրս
Ձմեռային արփին քնկոտ,
Ասես զարթնած այդ զուռնայի ձայնից վայրի,
Եվ ապակու ինչ-որ բեկոր՝
Ափսոսանքով ջարդված մի շիշ կամ աղաման,
Պսպղում է կեղտաջրում՝
Ցերեկային ու երկրային աստղի նման:
 
Պար է պարում հիմա արդեն
Մի շորորուն-զրինգ պառավ՝
Թագավորի մի մորաքույր կամ քեռակին,
Եվ կարծես թե յուղ են ածում
Ուրախության թեժ կրակին.
         Ծափ ու ծիծաղ,
         Սուր-սուր խոսքեր,
Որ չեն պահում վիրավորանք...
 
         Ա՜խ, Վարդապե՛տ,
         Այսպես սրանք
         Երգ ու տաղով,
         Պար ու խաղով
Պիտի հասնեն խնամոնց տուն,
Պիտի այնտեղ ուրախ կոնծեն,
Պիտի ուզեն հարսի խոնչեն,
Պիտի պաչեն պառավներին
Ու հագուրդ տան ծարավներին
Վառ օղիով, գինին՝ ավել:
Ա՜խ, Վարդապե՛տ, այնտեղ նրանք,
Ըստ ընդունված սովորույթի՝
Դեռ կսարքեն անմեղ դավեր.
Կգողանան թմբլիկ հավեր,
Աքաղաղներ զառ ու գիրուկ,
Կթռցընեն ճաշի պնակ,
Կքաշքըշեն իրար ականջ, բեղ ու մորուք՝
Իբրև զվարթ ուրախության անմեղ հանաք,-
Ու դեռ կերգե՛ն, կերգե՛ն, կերգե՛ն,
Կայրեն հոգի, սիրտ կմըրկեն...
Էհ, Վարդապե՛տ, ո՞վ չգիտի,
Էլ ուր մնաց դու՛ չիմանաս,
Որ հարսնահոր տնից պիտի
Դուրս գան սրանք ուրախ-խնդուն,
Ճափա ընկնեն դեպի ժամտուն,-
         Ոմանք՝
Արդեն ետևառաջ «ութ գծելով»,
         Ոմանք՝
Կանանց կռնակներին պագշոտորեն աչք գցելով,-
Պիտի գնան գյուղի ժամտուն,
Լսեն փոշոտ-մաշված խոսքեր գրաբարի՝
Հասկանալով իմաստը լոկ երկու բառի.
         -Տե՞ր ես,որդեա՛կ...
 
Հազա՜ր անգամ տեսած մի ծես,
         Սուրբ է թեպետ,
         Բայց, Վարդապե՛տ,
Նույնքան ծանոթ ու տաղտկալի.
Վառվող մոմեր ու խնկի ծուխ,
Որոնց հոտից հաճախ կարծես
Մարդու քիթ է խտուտ գալիս,
Ուխտ պահանջող - երդում կնքող Ավետարան,
Որ մագաղաթ իր շուրթերն է իրար տալիս,
Բախտավորին օրհնանք դառնում,
Իսկ դժբախտին՝ ցմահ դարան...
 
Հարսանեկան բազմությունը տաք ալիքով
Հիմա արդեն, տե՛ս, հորդում է գավթից ժամի՝
Ճանապարհին կանգ առնելով դռների քով
Սեղան հանած մոտ ու հեռու բարեկամի:
 
Կարկըտում է ամբողջ թափով,
Կարկըտում է կոպալը, տե՛ս,
Եվ հավքերի երամի պես
Թռչկոտում են թղթե փողեր:
Զուռնան գծում մանրիկ օղեր
Ու ճարմանդով ելևէջի
Կապ է գցում, իրար հինում՝
Եղանակից շղթա շինում...
         Եվ ընկնելով
Հանկարծակի բարիացած քամու վիզը՝
Քայլ է անում նաև խեղդված-կոնդված ձյունը:
 
         Տեղ են հասնում:
Կրակվում են հրացաններ՝
         Դեպի երկինք,
         Որ կես մի ժամ
Ազատվել է մութ ամպերի ձեռքից դաժան:
Կրակվում են հրացաններ,
Եվ այդ անմեղ-անչարամիտ մահափորձից
Մեծահոգի երկինքն անքեն
Ո՛չ դատի է տալիս նրանց,
Ո՛չ էլ նույնիսկ պահում վրեժ,
Այլ ժպտում է կապո՜ւյտ-կապո՜ւյտ
Ու ծիծաղում մեծավարի.
Կրակոցը կարծես նրան
Պատճառել է միայն խտուտ:
 
Հարսանքատուն մտցընելիս
Թագավորի ու թագուհու գլխին
         Վերից
Ցած է տեղում չամիչ-փշատ,
         Նողուլ-նաբաթ,
         Չիր ու չոր թութ՝
Կարկտախառն հորդ անձրևի խշխշոցով,
Եվ սերկևիլ, տանձ ու խնձոր՝
Զատկին ներկած ձվերի պես գունակ-գունակ:
         Դռան շեմին
Թագավորի ու թագուհու ոտքերի տակ
Փշրվում է բոլոր ափսե մի սպիտակ,
Ինչպես լուսնի երկվորյակը՝
Խաղաղ լճում ներկված քարից,
Որ ցավ ու չոռ, անբախտություն հետը տանի...
 
Դե՛, Վարդապե՛տ, հիմա նրանք
Բաժակների չրխկոցին
Պիտի խառնեն հարսանեկան
Քեզ սիրելի ու դուրեկան
Փունջ-փունջ երգերը Ծաղկոցի
         Քիչը՝ ծանոթ,
         Շատը՝ նոր գյուտ,
Եվ բոլորը՝ ուշագըրավ:
 
 
Եվ իսկապես. հարսանքատան
Ծխոտ-մրոտ օճորքի տակ
Անկրկնելի եղանակով
Գովերգվում է թագավորի մահուդ չուխան,
         Գուլպան պուտ-պուտ,
         Քիրման գոտին,
         Շապիկը շալ,
         Ձին հրեղեն՝
         Ինքն էլ վրեն.
         -Աստծո՜ւ բարին
         Մեր թագվորին,
Մեր թագվորին՝ թագն ի գլուխ:
 
Իսկ բքաշունչ ձմռան քամին
Չարանում է իր մտքի մեջ ու կատաղում,
         Ինչ է թե, տե՛ս,
Հարսանքատան դուռն են ահա իր դեմ փակել,
Ու րոպեն մեկ սկսում է դուռը թակել
Կամ ավլելով ձյան շեղջերը տանիքներից՝
Բաց երդիկից ներս է մաղում,
         Բուռ-բուռ շաղում՝
Կարծես դիտմամբ ուտելիքն է անվերջ աղում,
Որ ամեն ինչ... չուտվելու չափ աղի լինի:
 
Օճորքի տակ հարսանքատան
Երգում են դեռ Գովքը փեսին:
Այնուհետև - այդպե՛ս - արդեն երգ են դառնում
Ու թագուհու բույրին իրենց հոտն են խառնում
Ճերմակ շուշան, ոսկեծաղիկ
         Եվ վարդենիս,
         Որոնց նման.
-Անուշ բուրեր քո թագուհին:
 
Կոշտ կոպալն ու վայրի զուռնան՝
Քնքուշ երգից ամաչելով՝
Ետ են քաշվել ու տեղ տվել,
Որ կարկաչեն դափ ու դուդուկ.
-Պնդուկի ծառ կապեր պնդուկ,
Էնոր նման պտկեք և դուք:
 
Բարեբանող երգը հիմա
         Օրորվում է,
         Շորորվում է
Այգու նման մի պտղաբեր.
-Խաղողի ուռ կոճակ կապեր,
Պտղեք դուք էլ էնոր նման:
 
Ու երգողի ձայնը ծորուն
Երգի ծայրը ետ ոլորում,
Ավարտում է՝ հանգույց տալով...
Ու տեսնում են դեմքերն իրենց
Օղի-գինով լի բաժակում,
Եվ կոնծելով նույն պահին հենց՝
Ավերում են դեմքերն իրենց
Ու հետևից շուտ ճաշակում
         Կես թաս շորվա,
         Մի ֆունտ գեր միս,
Եվ այնպիսի՜ ախորժակով,
Խեղճերն ասես սրբի նման
Պաս են պահել մի ողջ ամիս:
 
Դափ-դուդուկից հիմա արդեն ծայր է առնում
Նուրբ ու նազուն մի Ձեռնախաղ՝
Հարուցելով հիացագին «վա՜յ-վա՜յ... ա՛խ-ա՛խ»:
Հասակակից հարս-աղջկա հրմշտոցից սրտապնդած՝
Չեմուչումով վեր է կենում
Մի թուխ-վարսեղ-հասուն աղջիկ,
Ու նազում է մի ամաչկոտ թուլ-թուլ ծիծաղ:
Շագանակե իր աչքերը պատսպարած թարթիչներով՝
Նա թափանցիկ իր ականջին
Պահ է տալիս անհնազանդ մի սև խոպոպ
Եվ կեսմարած քայլ է անում
Դեպի կենտրոն՝ պարաշրջան:
Եղանակը մոտենում է ու հեռանում:
Եվ որսալով մոտեցումը եղանակի՝
Իր ամոթն է անմիջապես նա մոռանում
Ու դալարուկ մեջքը իսկույն կեռ-մեռ անում,
         Սահ է սահում,
         Այնպե՜ս սահուն,
Որ մի վայրկյան.... ամենքի հետ՝
Դուդուկահարն ինքն էլ նույնիսկ շունչն է պահում...
 
Դյուրագրգիռ դափն է հանկարծ ընդոստ զարկում,
Ու դառնում է նվագն ահա է՛լ ավելի լարաթրթիռ,
Ձեռքերն, ասես թե խրտնելով, վեր թևարկում,
Հետո, կարծես ապահովված՝
Ետ են գալիս, թառում սրտին:
Իսկ ոտքերից մեկը՝
Կարծես գորովանքով՝ ապտակում է
Պաչ պահանջող գժուկ գորգին.
Մերթ կրունկով ու մերթ թաթով
Մանրիկ-մանրիկ տկտկում է,
Մինչդեռ մյուսը ինքն իր կարգին
Սահում է լուռ, սակայն հուզված,
Կարծես շոյում մաքուր խուզված
Խիտ մազերը նույն այդ գորգի:
 
         Պարո՜ւմ է նա,
Եվ աչքերն են դառնում տամուկ:
         Պարո՜ւմ է նա,
Եվ հագուստը խայտաճամուկ
Մերթ ծալեծալ, փոթ-փոթ գալիս,
Մատնիչորեն ցույց է տալիս
Իր թաքցըրած ձևերը պերճ ու խելքահան,
Մերթ էլ կիտված ծալքերն ահա
         Ետ են դարսվում,
         Բացվում-պարզվում
Եվ վավաշոտ տղամարդկանց
         Հայացքների նետերի դեմ
Կրկին դառնում մի յուրովի ազնիվ վահան:
 
         Պարո՛ւմ է նա,
         Վառո՜ւմ է նա,
Եվ բոլորը՝ մեծ թե պուճուր,
Մոռանում են հասակն իրենց,
Դուրս են ելնում տարիքներից,-
Եվ չափ տվող թունդ ծափերի ալիքներից
Արձանի պես անշարժացած նորահարսի
Քողն է ուռչում ու կուչ գալիս,
Ու նորատի հարսնաքրոջ
Զառ լաչակն է բաց-խուփ անում,
Ամեն անգամ մերթ՝ թաքցընում փոսիկն այտի,
Մերթ՝ դունչիկի ոսպանման խալը բանում:
 
Ծափ է տալիս մինչև անգամ նորափեսան՝
Մոռանալով, որ ուրիշի պսակ չէ սա,
Մոռանալով, որ ինքն այստեղ
Ոչ մակար է, ոչ էլ քավոր:
 
Իսկ նա... կարծես չի էլ լսում,
Ոտն է հազիվ գորգին քսում
Եվ շարժումով մի հարկավոր՝
Թե՛ նազելի, թե՛ հարգևոր,
Պտըտվում է կրունկներին,
Որից նրա շորը ճամուկ
Քիչ ուռչում է թեթև քամուց,
Հետո՝ կարծես ամաչելով՝
Նորից կպչում սրունքներին:
 
Եվ խելքամաղ ջահել տղերք,
Տղամարդիկ սիրակեղեք
Իրենց մատնող-դավաճանող աչքերն ահա
Թարթիչների սուտլիկ-մուտլիկ խաղով կոծկում
Եվ թուլակամ շրթունքներն են բռնի կոճկում...
 
Ա՜խ, Վարդապե՛տ, հիշո՞ւմ ես դու
Գարնանային այն օրն անցած,
Դաշտում դաղձ ու սիբեխ քաղող
Այն հարսներին, աղջիկներին,
Փախուստը քո դեպի պաղ խուց...
         Վաղուց էր դա,
         Վաղո՜ւց, վաղո՜ւց,
         Հիշո՞ւմ ես դու,
         Ա՜խ, Վարդապե՛տ,
         Ո՞նց չհիշել,
         Երբ ողջ գիշեր
Մի տանջալից ծանըր երազ քեզ տվայտեց,
Քեզ փարվելով՝ նաև խայթեց,
Խայթեց՝ ինչ-որ անուշ ցավով,
Անո՜ւշ-անո՜ւշ, ինչպես հիմա՝
         Այս վայրկյանին...
 
         Նույն վայրկյանին
Մի թուխ կտրիճ՝ մեջքին քամար,
Հագին չուխա մեջքապնդուկ,
Հնոցի պես բոց աչքերին
Ածուխի պես սև-սև կամար,
Հայացքը՝ լուրջ, դեմքը՝ հանդուգն,-
Արջի նման մեջ է գալիս,
Ծանրամարմին պտույտ տալիս,
Բայց... կոպալի տեղին հարված -
Նա՝ նվագին հավասարված,
Արջից հանկարծ վագր է դառնում՝
Թեթև ցատկով վեր է թըռնում
Ու թեև նա ոչ մի բանից
Ո՛չ կախվում է, ո՛չ էլ բռնում,
Բայց մնում է վեր՝ օդի մեջ:
 
         Ու պարուհու
Սև հոնքերի երկաչքանի կոր կամրջով
         Անց է կենում
Մոլորաքայլ մնջախաղի մի մտածում:
Հետո կամուրջն իր հոնքերի
Կշեռքի է նա վերածում
Եվ թույլ տալիս իր աչքերին,
Որ վեր ու վար նժար ճոճեն.
Մնջախաղով կշռում է նա
         Նրա բախտը՝
         Իր «հա»-ն ու «չէ»-ն...
 
Ու քայլում է աղջիկն այնպես զգուշորեն,
Քայլ է փոխում կարծես ոչ թե գետնի վրա,
         Այլ սառույցի.
Ամա՜ն, հանկարծ չսայթաքի ու չընկնի վայր,-
Ցավը՝ ոչինչ, փակ տեղերը բաց կլինեն՝
Կդառնա խաղք ու խայտառակ:
         Նույն այդ պահին
Տղան այնպես է կտկտում,
         Այնպե՛ս արագ,
Կարծես սրա ոտների տակ, ընդհակառակն՝
Արդեն ոչ թե սահուն սառույց,
         Այլ լոկ կրա՜կ,
Խարույկի մեծ շեղջ է փռած,
Եվ որպեսզի չայրի իրեն՝
Աշխատում է քիչ դիպցընել ոտքը գետնին
Ու շատ մնալ օդում՝ թռած...
Կոտրատվում է աղջիկն էլի ու նազ անում,
         Եվ ժպիտը՝
Գարնանային երիժնակի ցողունի պես,
Որքան քաղցր է ու հյութալի - նույնքան՝ փշոտ:
Ու տեսնելով, որ աղջիկը չի հեզանում,
Պարեկ տղան, ցավը դեմքին, ցատկում է օդ,
Փլվում, գետինն է սասանում:
Ոտներն արդեն հաճախ-հաճախ
Թեք են տալիս մեկ աջ - մեկ ձախ,
Մինչ իրանը՝ գոտկատեղից՝
Չի էլ շարժվում անգամ տեղից:
Իսկ ձեռքե՜րը... մի կատարյալ,
Մի կատարյալ... ի՞նչ... գալարա՜նք.
Առաջ ու ետ, վերև-ներքև՝
Բան են որսում ասես նրանք,
Մերթ՝ բարկացած ու կատաղի,
Մերթ էլ հանկարծ տատամսում են ու վարանում,
Կարծես արդեն մթան մեջ են բան որոնում:
         Նորից՝ ընդոստ.
         -Տաշի-տուշի...
         Հետո՝ հուշիկ.
         -Հոպտտա-տմբա...
Եվ դառնում է պարն ավելի առույգ ու ժիր:
Ու պարեկի շալե թումբանն
Իր իսկ հանած հողմի առաջ
Փռփռում է՝ կարծես դառած
Դարբնոցի մեծ փուքսը կաշվե:
 
Հետզհետե մեծ ու փոքր ավելի են մոտիկանում,
Իրար սեղմված՝ պարողներին մտիկ անում,
Հետո սրտի ամբողջ տապով
Ծափ են տալիս պարի չափով
Ու պարն անվերջ տաքացընում.
         -Սը՛-սը՜, սը՛-սը՜...
 
Իրենց դմբո էրիկներից դժգոհ կանայք
Մտքների մեջ կամ բացահայտ հոգոց հանում
Ու ձեռքերն են ցավով տանում
Իրենց կրծքին... ինչի՞ց ուռչող:
 
         Մինչ պարեկը
Ձմռան պաղած հողն է - թը՛կ-թը՛կ - այնպես դոփում,
Մեխ է կարծես այնտեղ խփում՝
Իր ոտքերո՜վ, ոչ թե մուրճով.
Մինչ պարեկի ուսերը, տե՛ս, պար են պարում
Իր իրանից ու ոտքերից ասես անկախ ու ինքնավար,
Հոնքերն, ահա՛, պար են գալիս իրենց համար՝
Կամ շինելով, կամ քանդելով երկու կամար,
Պար են գալիս աչքերն՝ անջատ,
         Դաստակը՝ ջոկ,
         Թաթն՝ առանձին,
         Ծունկը՝ ծալված,
         Իրանը՝ ձիգ,
         Գլուխն՝ ուղիղ,
         Իսկ վիզը՝ թեք.
Բոլորն՝ անջատ ու առանձին,
Բայց և այնպես՝ բոլորը մեկ,-
         Նույն ժամանակ
Շիվ աղջկա թևիկները, աղավնու պես,
Մերթ տեսնում ես՝ քիչ է մնում թառեն գետնին,
Ասես սրսուռ կուտի վրա,
Մերթ էլ տեսար՝ վեր են սուրում,
         Ճախր են տալիս,
Հետո, ինչպես բույնի չորս կողմ,
Գլխի շուրջն են պտույտ գալիս,
         Ու վերջում էլ,
Երբ նազելի մի շարժումով կանգ են առնում,
Խոնարհաբար գլուխ տալիս՝
Իբրև նշան ներողության,
Որ դադարում են պարելուց,-
Ձեռքերն այնժամ հեզ ու հլու՝
Երկու հոգնած աղավնու պես՝
Թևը ծալած կուչ են գալիս,
Որ անհանգիստ-վայրիվերող կրծքի վրա
         Հանգստանան,
Մինչդեռ տղան վերջին անգամ
Ոտքի վրա օղակ տալով՝
         Ցատկում է վեր,
Յոթ-ութ վայրկյան օդում մնում արձանացած
Եվ, քարի պես, ընկնում է ցած՝
Ընկած տեղը ծնկի գալով...
Ու հնչում է կենաց մի նոր՝
         Թագվորահոր,
         Թագվորամոր
Կա-չկայի, ծետ ու պետի:
 
Ա՜խ, Վարդապե՛տ, հիմա պիտի
Պատկառելի մի նոր տաղով
Կանչեն փեսի պապ ու տատին,
         Հորն ու մորը,
         Քուր-ախպորը՝
Ամեն մեկին մի տուն խաղով.
-Որ գան նստեն, դարպաս անեն,
Ծնրիկ զարկեն սուրբ սեղանին,
Հրամմեն բարին մեր թագվորին...
 
Հետո արդեն մի բաղաձայն կատակասեր,
Սկսելով զավեշտական իր խաղն ասել՝
Գովքի դիմաց պիտի չուզի, այլ պահանջի՝
         Փեսահորից՝
         Սել մի սեղան...
         Փեսախպորից՝
         Խոյ մի խորվու...
         Փեսաքուրից՝
         Գուլպա յոթ ջուխտ՝
Իմանալով, որ կստանա
Իր խռպաձայն երգի դիմաց,
         Երկու ճնճուղ,
         Մեկ գարեհաց...
 
Հետո պիտի կարգով հնչեն
Կարգի դրված հազար կենաց
Ավանդական ու կրկնվող՝
         Համեղ թեպետ,
Բայց չփոխվող ճաշերի պես հոգնեցուցիչ,
Որ և սրանք պիտի կուլ տան
Թունդ օղիով, գինով անուշ
Ու հետադարձ ճամփան թակեն
Խաշլամայի պատառներով:
 
Դեռ, Վարդապե՛տ, դու կտեսնես
Ալիք-ալիք ծփան Շորոր,
         Ապա Նազպար,
Եվ, հակառակ իր իսկ կամքին,
Մի կաքավող աղջիկ կամ կին,
         Ա՜խ, Վարդապե՛տ,
Մինչև անգամ վարդապետին կուսակրոն
Հիշել կտա... պիղծ մի ջաննաթ՝
Մեր անալի դրախտի տեղ,
Հիշել կտա պիղծ մի ջաննաթ՝
Խարդավանքով անգո չարի:
 
         Հետո... ապա...
         Դեռ կա Դարձպար,
Կա Թռնոցի, կա Քոչարի,
Երբ սկզբում կռնաբռնուկ՝
         Քիչ ծալվելով,
         Շատ տարվելով,
Հետո արդեն թևատըրուկ՝
Շեշտով հատու և կտըրուկ
Դեպի առաջ քիչ են տարվում,
Այլ մոտեմոտ ծնկածալվում,
Ասես իրար ուժ գումարած,
Մի սի՛րտ, մի կա՛մք, մի մա՛րդ դառած՝
Աչքի համար անտես մի պատ
Պիտի քանդեն իրենց ուսով.
Հետո, հանկարծ, ամբողջ ուժով,
Ասես իրար խիստ կարոտած՝
Պիտի ամուր գրկեն իրար
         Մեջք ու իրան
Եվ թի՜ռ՝ թռչեն մեջքագրկուկ:
 
Եվ ժամանակ առ ժամանակ՝
Իր կոպալի զարկերի հետ
Խաղացնելով ողկույզի պես գռուզ բաշը,
Խմած գինուց ու եռանդից կարմրատակած՝
Աքլորի պես կծղրտա գեր դհոլչին.
         -Այ շաբաաաաաա՜շ - հա,-
Ու փութաջան թքոտելով թուման-տասնոց՝
Կկպցընի իր ճակատին
Կամ կխրի գդակի տակ՝
Կեսը կախած իր ծոծրակի,
Իր հոնքերի, դեմքի վրա՝
Թղթե գունե ծոպքերի պես:
 
Եվ կըտևի դա մինչև լույս,
Մինչև բարի աղոթարան,
Երբ որ Պարոն աքլորն, իզո՜ւր,
Երբ որ Տիկին հավերն, իզո՜ւր,
Ուժ պիտի տան կոկորդներին՝
Հայտարարեն լույսը բացված,
Ու չլսեն իրենց ձայնը անգամ իրենք՝
Դհոլ-զուռնի զորությանը կուլ գնալով...
 
Ա՛խ, միամի՜տ իմ պապերի
Մանկաբարո ուրախություն,
Որ տևում էր յո՜թ օր-գիշեր,
Որ անցնում էր երգ ու պարով,
Կռիվներով գինեհարույց,
Ու հաշտությամբ գինեմիջնորդ...
Ա՛խ, միամի՜տ իմ պապերի
Մանկաբարո ուրախություն
Սերմի առթիվ՝ դեռ չցրված,
Մանկան առթիվ՝ դեռ չծնված...
Ա՛խ, անգիտա՜կ իմ պապերի
Բնապարգև հարստություն
Հազար երգ ու եղանակի,
Որ չունեին տեր-տնօրեն
Ու զուրկ էին հեղինակից.
Անհատնելի մի գանձանակ,
Որ շաղ տալիս անփութորեն,
Ցրում էին հայ գյուղացիք
Իրենց մաքուր շրթունքն ի վար՝
Ինչպես որ միշտ և ամենուր,
Այս անգամ էլ հարսանեկան
Ուրախության այս առիթով՝
Ցանկանալով սե՛ր, միությո՛ւն, երջանկությո՛ւն,
Բոլորովին մոռանալով այդ վայրկյանին,
Որ հեշտորեն չի կատարվում ամեն մաղթանք,
Որ կարող է նաև լինել...