ՂՈՂԱՆՋ ՄՐՄՈՒՌԻ

         Իսկ թե լիներ - աստվա՜ծ չանի -
         Իսկ թե հանկարծ այնպե՛ս լիներ,
Որ այգու պես անուշ բուրող նորահարսի առագաստում
         Գառի նման մշմըշալով
         Ամեն գիշեր հանգիստ քներ
Ընդամենը մի տասներեք գարուն տեսած նորափեսան՝
         Մեջքը հարսին, դեմքը պատին,-
         Այնժամ պիտի հարսն ի՞նչ աներ:
 
Ա՜խ, նա ինչպես բութ մանգաղին անվերջ քսվող անյուղ հեսան,
         Քար էլ լիներ՝ խարտվե՛ր պիտի,
         Փոշի՜-փոշի՜ պիտի մաշվեր,
         Եվ ձեռն ի ծոց ու վիզը ծուռ՝
         Մի խուլ անկյուն պիտի քաշվեր,
Գրտնակի պես լիք ու լխտիկ իր թևերը հոշոտելով,
         Անիծելով իր բախտը սև,
         Երազելով գգվանք ու սեր՝
         Պիտի երգեր ողի՜կ-ողի՜կ.
         -Իմա՜լ էնեմ, իմա՜լ չենեմ,
         Յար պստիկ ա, շիվարե՜լ եմ...
 
Իսկ թե՝ լիներ, այնպե՛ս լիներ,
         Որ ընջավոր
         Ու փընջավոր՝
         Ծամո՛վ մեկին,
         Որ կարճըլիկ
         Ու կարճուլիկ՝
         Համո՛վ մեկին
Օր ծերության դարձըներ կին
Մի անատամ կծու խոջա-
Քիթը՝ բարդան, ոտքը՝ քոթուկ,
Աչքը՝ ճպիռ, վիզը՝ ճոճան...
 
Իսկ թե լիներ, այնպե՛ս լիներ,
Որ լի տունն իր վանդակ շիներ
Ու այդ ոսկե նեղ վանդակում
Փակեր կաքավ մի կլորիկ՝
         Մի սիրավոր
         Ու վիրավոր
         Եվ սևավոր
         Անբախտ լորիկ,-
Իսկ թե ահա այսպե՛ս լիներ,
Այդ օր մահու քավթառի հետ
         Նույն չոր բարձին
Լերկ գլխի դեմ վարսեղ գլուխն ինչպե՞ս դներ,
Ծմակի պես պաղ այդ ծոցում ինչպե՞ս քներ,
Կրակ կողերն ինչպե՞ս հպեր լուլա-սառցին,
Ինչպե՞ս, ինչպե՞ս մալուլ երգով ծունկ չծեծեր,
Ծամկտրածը իր մարեին ո՞նց չանիծեր,
Ինչպե՞ս չասեր, որ նա արեց իր բախտն ավեր,
Ջահել սրտում կրակի պես վառեց ցավեր.
Արար-աշխարք լիքը լավեր՝
Ինչո՞ւ թողեց կտրիճ քաջին,
Ինչո՞ւ տվեց քավթառ խոջին.
-Իմ կեղտ էնոր մեղրի միջին,
Էնոր ոսկուն նստեն հավեր,
Քա մարե՜ ջան, քա տնավե՜ր...
 
Իսկ թե տային ո՛չ թե հարուստ բայց ծեր խոջի,
Այլ հենց մի լավ՝ սրտով սիրած ջահել քաջի,
Մինչև անգամ չոր քարի տեղ խսիր տային,
Չոր գետնի տեղ տային նաև մաշված կարպետ,
         Է՜հ, Վարդապե՛տ,
Ի՜նչ է, պիտի բախտավորված հա խնդայի՞ն:
         Չէ՜, Վարդապե՛տ,
Աղքատության ճանկը չընկնի մինչև անգամ քո թշնամին...
Հարսանիքի դհոլ-զուռնան դեռ չլռած,
Եվ պահունի շորերն անգամ սնդուկի մեջ դեռ չդրած՝
Պանդխտության անգութ քամին,
Հարսի ծոցից նորափեսին փրցընելով
Եվ քարեքար ու սարեսար թռցընելով՝
Իր սիրածի անուշ համին
Բաժանումի դառնությունն է արդեն խառնում.
         Գնում է նա
Եվ... մի՛ տարի, երկո՛ւ, երե՛ք... ետ չի դառնում:
 
Եվ կարոտից ու տանջանքից,
Անկարելի անրջանքից
Մարմինն ասես վերք է դառնում համատարած
Ու նվո՛ւմ է, տնքո՜ւմ, ցավո՜ւմ:
Սերն է մխում կուրացուցիչ-դառըն ծխով,
Ինչպես ծառից հենց նոր ջարդված - խարույկ դառած
Թաց ոստերը՝ անթթվածին քարանձավում...
Անկողինն է հարսին այրում կրակի պես,
Օրն է մթնում, իսկ իր սերը տուն չի գալիս:
         Եվ
-Էս անտեր բարձի վրա
Առանց յարի քո՜ւն չի գալիս...
 
Ու վերքերը դառնում են երգ,
Ու երգերը դառնում են վերք,
Ու սրտերը՝ ծանըր մի քար,
Երբ զինվոր են տանում յարին.
-Ա՜խ, երթար ու էլ ե՛տ չգար
Քեզի սոլդաթ գրած տարին...
Երբ չեն տալիս յարը յարին,
-Որ ախ էնեմ, կուգա արի՜ն...
Երբ խախտում են խոսք ու երդում.
-Տաք արի՜նն է մեջս լերդում...
         Երբ...
 
Վարդապե՛տ, ի՞նչ էիր դու.
Մորից ծընված հող հո չէի՞ր,
Որ լուռ ու մունջ ներծըծեիր
         Անձրև ու ջուր,
         Եղյամ ու ձյուն,
         Կարկուտ ու ցող
 
Թե լինեիր մինչև անգամ անլեզու հող,
Այս ամենը ինչպե՞ս և ո՞ւր հոգիդ տաներ:
Չէ՞ որ հոգիդ պիտի մի օր
         Պոռթկա՛ր,
Որպես մի արտեզյան խորունկ ջրհոր,
         Ժայթքե՛ր,
Չորս դին ցրեր ցայտքեր,
Ծիածանված շատրվանե՜ր...