ՂՈՂԱՆՋ ՁՄԵՌՆԱՄՈՒՏԻ

Աշունն անվերջ խորանում ու խորանում է:
Արագածն ու Մասիսներն են արդեն ձնել:
Մինչ տանիքին արքադն արդյոք չորանո՞ւմ է,
Թե՞ թացանում շաղոտ-ցողոտ առավոտից
Եվ իրիկվա եղյամաշունչ խոնավ օդից,
Նույն այդ պահին նկուղներում ու մառանում
         Կախանները սրսըփալով
                  Սեղմըվում են,
                  Կպչում իրար՝
Իրենց ճխտուն՝ առանց այն էլ նեղ շարանում:
 
Այնպես հաստ է սերակալում մածունն արդեն,
Որ գդալը պիտի խրես բահի նման,
Բայց իր տեսքով հիմա ամեն մի մածնաման
Տեսնողի մեջ իսկույն սարսուռ է հարուցում:
Իսկ զարս-կարագն անգամ հարուստ տան խնոցու
         Երեկ՝ հսկա դդմի նման,
         Այսօր՝ դառնում հազիվ մի ձու,
Փոքրանում է՝ անհետանալ շտապելով:
 
Եվ մանրամաղ ուշ անձրևներ վար թափելով՝
Պատրաստվում է երկինքն արդեն
Ձնով նախշել գետինը պաղ:
 
Բարակում են, դառնում ճապաղ
Ծիծղուն աղբյուր, ցատկան վտակ:
Օրըստօրե՝ պատերի տակ
Էլ ո՛չ նարդի չխկացընել,
Ո՛չ էլ խաղալ վեգ ու դամա.
Արդեն կարգին ցուրտ է հիմա:
 
Եվ ներկարար աշնան հետքով
Ինքը ձմեռն է մոտենում:
Ինքնավստահ, ծանրաբարո՝
Վարագուրված երկինքներից
Դանդաղորեն իջնում է ցած,
Անցնում, գալիս սար ու քարով,
Նստում ծանըր ու պնդանում
Եվ անշտապ մի լրջությամբ
Զբաղվում է սա էլ արդեն... նկարչությա՜մբ,
         Նկարչությա՛մբ,
Որ մեկ գույն է լոկ ընդունում:
 
Երբ արևը ցույց է տալիս իրեն մեկ-մեկ՝
Սակավ, ինչպես թույլ ժպիտը
Հիվանդ դեմքին մի աղքատի,
Սկսում են սառույց ու ձյուն դառնալ կաթիլ,
Սկսում են, բայց և իսկույն
Իրենց սխալն իրենք զգում,
Շար են շարվում սրա-նրա տան ճակատին,
Ջրհորդանի շիլ երկաթին,
Եվ - թե ինչպե՞ս՝ չե՛ս նկատի -
         Ամենուրեք
Ու հատկապես եկեղեցու բարձր պատից
Կախ է ընկնում սառցի լուլան՝
Մեկը մեկից երկար ու լայն՝
Երեխեքի ախորժակը բաց անելով:
Կախ է ընկնում և - ըստ տատի -
Ճերմակ Դևի դիտմամբ չռված մատների պես
Երեխեքին ահ է տալիս՝ չանչ հանելով,
Որ փայտ-քարով ցած չգցեն,
         Վերցնեն ծծեն,
Թե չէ՝ կապույտ հազ կկպչեն...
 
Երդիկներն են, որ ամեն օր լուսածագին
Թոնիրների ծուխն են անվերջ երկինք փնչում,
Իսկապես որ կարծես շնչում
Խոր քուն մտած Սև Դևի պես:
 
Ու երբ ձմռան անծայրածիր սպիտակին
Մարդիկ իրենց մժեղային սևն են խառնում՝
Տաք տներից ելնում են դուրս ու, խևի պես,
Ո՞ւր են գնում - ո՞ւր են դառնում՝ չես ըմբռնում,
Եվ իրենց իսկ շունչն է իսկույն եղյամ դառնում
Իրենց փռչոտ-թավ բեղերին,
Որ սարյակի թևերի պես
Մեկնըվում են տարբեր կողմեր,-
         Հենց ա՛յդ պահին,
         Նո՛ւյն ժամանակ
Սառնամանիքն է ինքնակամ կարգվում հսկիչ,
Ու պահակ են դառնում անվարձ
Ամեն տեսակ պաղ-պաղ հողմեր...
 
Իսկ աղքատի դատարկ գոմում
Մսրան պատի քարերն ամբողջ
Այնպես առատ են եղյամում,
Որ աղասեր ու դեռ անփորձ
         Հորթ ու երինջ
         Եղյամը ջինջ
Մոլորությամբ կարծելով աղ՝
Լիզմըզում են ու ի՜նչ. ավա՛ղ,
Լեզուն քաշել են շտապում
         Ծանոթացած
Այն սրտփորիկ-կեռակտուց զգացումին,
Որ այդպես էլ չեն իմանա,
Թե կոչվում է հիասթափում...
 
Տարվա այս ուշ եղանակին,
Երբ դեռ վաղուց՝ աշնան տաքին
Հարկավորը աղել,
         Մաղել,
Ավելցուկը հորում թաղել,
         Սարքավորել,
         Կարգավորել,
         Կժի ճաքին,
         Շորի ծակին
Կիր են դրել ու կարկատան.
Երբ տանիքի ծուռվիզ դեզի
Անգամ տեսքից մարդ է մրսում,
Մինչդեռ այդ նույն դեզի ներսում,
         Ձյուն-սառցի տակ
         Այնպես է տաք,
Ինչպես մարմինն անթև ճուտի,
Կարծես վաղուց՝ ամռան մուտին,
         Դրսում գերել,
         Այստեղ բերել
Ու պահում են ձմռան համար
Մի պատառիկ ջերմին ամառ
Եվ մի բաժին անուշ գարուն՝
Ծիածանի գույներ պահած իր խոտերով,
Իր զմըռսված ծաղիկների ծով հոտերով.
Տարվա այս ուշ եղանակին,
Երբ կոշտապատ ձեռք ու բազուկ
Հանգստանում փոքրիշատե
Ու դառնում են մի քիչ նազուկ.
Տարվա այս ուշ եղանակին,
Երբ բահը թանկ, եղանն անգին,
Լուծը երկար, սամին թզուկ՝
         Մի անկյունում,
         Իրար գլխի,
         Պարապ-սարապ՝
Վերևից են նայում հիմա խեղճ թիակին,
Որով անվերջ պետք է բակի
Ու կտուրի ձյունը սրբել,-
Տարվա այս ուշ եղանակին
Էլ գյուղացուն ի՞նչ է մնում,
Թե ոչ երգե՛լ, պարե՛լ, հարբե՛լ,
Ժամանակն է սուրբ պսակի,
Մեկ-տասնըմեկ հարսանիքի...