Եթե աշխարհիս ճանապարհները
Լինեին միա՜յն միակողմանի՝
Լոկ գալո՛ւ համար,
Եվ ո՛չ գնալու...
Բայց բիլ երկնքի աստղագիր թղթին
Իր վայրկենական վարժ ձեռագըրով
Շանթն է վերստին ինքնաշարժ գրում՝
Ասես պետի պես ստորագըրում.
Ա՛յն պետի,
Որի մականունն է Կյանք, անունն՝ Անհրաժեշտ.
Դու մեկնե՛ս պիտի.
-Բարի ճանապա՜րհ:
Տե՛ս,
Ծիր Կաթինը կարծես թե լինի մի ուղեփակոց
Մայրուղու վրա կողպ Տիեզերքի:
Բայց ամպերն ահա կծածկեն նրան,
Ու քեզ կթվա,
Թե ճանապարհը բացված է արդեն.
-Բարի ճանապա՜րհ:
Պտղած ծառերը կկտցահարի անձրևը շուտով,
Բայց չի կարենա կտցածն իր ուտել.
Նա ընդամենը կտցով կկծի
Ու ցած կգցի՝
Այնքա՜ն են հասած:
Նո՛ւյնքան հասած է միտքը մեկնումիդ.
-Բարի ճանապա՜րհ:
Ծառերի վրա,
Նրանց սաղարթի հովանու ներքո,
Եվ թռչուններն են համագումարվել.
Նո՛ւյնպես քննում են հարցը մեկնումի:
Ու շուտով նրանք սուր եռանկյունով
Պիտի չափչփեն երկինքն աննկար՝
Քարտեզագրման բնազդով ծածուկ:
Դո՛ւ էլ չես կարող և պիտի չվես.
-Բարի ճանապա՜րհ:
Քեզ հասկանում եմ և լա՜վ հասկանում.
Անհայտի կանչը վախեցնում է մեզ,
Բայց անկարելի-անհնարին է այդ կանչը չանսալ
Եվ չհետևել այդ ահեղ կանչին...
Հասկանում եմ քեզ և լա՜վ հասկանում.
Տարածությունը ձգում է այնպես,
Ինչպես... անդունդը կամ վիհը,
Հիշի՜ր,
Ինչպես... անդո՛ւնդը կամ վի՛հը:
Եվ դու
Կարո՞ղ ես չափել խորքերը նրանց
Գլխիվայր անկման քո թիռ-թռիչքով:
Իսկ մենք մեխված ենք՝ ցուցանակի՛ պես՝
Ապրելու տենչով մեխված ենք կյանքին:
Հանե՞լ ես քեզնից այդ մեխերը դու...
-Բարի ճանապա՜րհ:
Մեր ծերությունը
Կարող է հանկարծ մեզ հարցնել մի օր.
«Իսկ որտե՞ղ, ասե՜ք,
Ինչպե՞ս երևաց,
Ինչո՞վ երևաց
Ջահելությունը ձեր ամենազոր»:
Գնո՞ւմ ես: Գնա՛:
Բայց խորհի՛ր նաև,
Թե քո ծերության անխուսափ հարցին
Դու ի՞նչ ես մի օր պատասխանելու:
Ասել-ասում են, թե լավ է այնտե՛ղ,
Որտեղ մենք չկանք:
Իսկ ես պնդում եմ, որ լավ է այնտե՛ղ,
Որտեղ չե՛նք կարող չլինել ու կա՜նք:
Դու ինձ կարող ես հիմա չլսել:
Եվ մի՛ էլ լսիր:
Գնա՛,
Որ ինքըդ նո՛ւյնը հասկանաս
Եվ հասկանալով նաև հասկացնես,
Որ աշխարհումըս ճշմարտությունը չի՛ հետազոտվում.
Ճշմարտությունը ապըրվո՜ւմ է լոկ:
-Բարի ճանապա՜րհ:
Կյանքի վճռական բոլո՛ր պահերին
Միշտ էլ լռում են մի քանի րոպե:
Այդպես էլ՝ նաև ճանապարհելիս:
Եվ կարճ են խոսում ճանապարհելիս,
Նաև` հապշտապ:
Ահա թե ինչու
Հոգուս խորքերում ու լեզվիս վրա
Բազմակետերն են խոսքերին հաղթում,
Եվ ինչ-որ զեռուն բառեր են վխտում՝
«Իհարկե... սակայն... և այսուհանդերձ»...
Եվ, այսուհանդերձ, թերևըս գուցե
-Բարի... վերադա՞րձ:
22.II.1964թ.
Երևան
Լինեին միա՜յն միակողմանի՝
Լոկ գալո՛ւ համար,
Եվ ո՛չ գնալու...
Բայց բիլ երկնքի աստղագիր թղթին
Իր վայրկենական վարժ ձեռագըրով
Շանթն է վերստին ինքնաշարժ գրում՝
Ասես պետի պես ստորագըրում.
Ա՛յն պետի,
Որի մականունն է Կյանք, անունն՝ Անհրաժեշտ.
Դու մեկնե՛ս պիտի.
-Բարի ճանապա՜րհ:
Տե՛ս,
Ծիր Կաթինը կարծես թե լինի մի ուղեփակոց
Մայրուղու վրա կողպ Տիեզերքի:
Բայց ամպերն ահա կծածկեն նրան,
Ու քեզ կթվա,
Թե ճանապարհը բացված է արդեն.
-Բարի ճանապա՜րհ:
Պտղած ծառերը կկտցահարի անձրևը շուտով,
Բայց չի կարենա կտցածն իր ուտել.
Նա ընդամենը կտցով կկծի
Ու ցած կգցի՝
Այնքա՜ն են հասած:
Նո՛ւյնքան հասած է միտքը մեկնումիդ.
-Բարի ճանապա՜րհ:
Ծառերի վրա,
Նրանց սաղարթի հովանու ներքո,
Եվ թռչուններն են համագումարվել.
Նո՛ւյնպես քննում են հարցը մեկնումի:
Ու շուտով նրանք սուր եռանկյունով
Պիտի չափչփեն երկինքն աննկար՝
Քարտեզագրման բնազդով ծածուկ:
Դո՛ւ էլ չես կարող և պիտի չվես.
-Բարի ճանապա՜րհ:
Քեզ հասկանում եմ և լա՜վ հասկանում.
Անհայտի կանչը վախեցնում է մեզ,
Բայց անկարելի-անհնարին է այդ կանչը չանսալ
Եվ չհետևել այդ ահեղ կանչին...
Հասկանում եմ քեզ և լա՜վ հասկանում.
Տարածությունը ձգում է այնպես,
Ինչպես... անդունդը կամ վիհը,
Հիշի՜ր,
Ինչպես... անդո՛ւնդը կամ վի՛հը:
Եվ դու
Կարո՞ղ ես չափել խորքերը նրանց
Գլխիվայր անկման քո թիռ-թռիչքով:
Իսկ մենք մեխված ենք՝ ցուցանակի՛ պես՝
Ապրելու տենչով մեխված ենք կյանքին:
Հանե՞լ ես քեզնից այդ մեխերը դու...
-Բարի ճանապա՜րհ:
Մեր ծերությունը
Կարող է հանկարծ մեզ հարցնել մի օր.
«Իսկ որտե՞ղ, ասե՜ք,
Ինչպե՞ս երևաց,
Ինչո՞վ երևաց
Ջահելությունը ձեր ամենազոր»:
Գնո՞ւմ ես: Գնա՛:
Բայց խորհի՛ր նաև,
Թե քո ծերության անխուսափ հարցին
Դու ի՞նչ ես մի օր պատասխանելու:
Ասել-ասում են, թե լավ է այնտե՛ղ,
Որտեղ մենք չկանք:
Իսկ ես պնդում եմ, որ լավ է այնտե՛ղ,
Որտեղ չե՛նք կարող չլինել ու կա՜նք:
Դու ինձ կարող ես հիմա չլսել:
Եվ մի՛ էլ լսիր:
Գնա՛,
Որ ինքըդ նո՛ւյնը հասկանաս
Եվ հասկանալով նաև հասկացնես,
Որ աշխարհումըս ճշմարտությունը չի՛ հետազոտվում.
Ճշմարտությունը ապըրվո՜ւմ է լոկ:
-Բարի ճանապա՜րհ:
Կյանքի վճռական բոլո՛ր պահերին
Միշտ էլ լռում են մի քանի րոպե:
Այդպես էլ՝ նաև ճանապարհելիս:
Եվ կարճ են խոսում ճանապարհելիս,
Նաև` հապշտապ:
Ահա թե ինչու
Հոգուս խորքերում ու լեզվիս վրա
Բազմակետերն են խոսքերին հաղթում,
Եվ ինչ-որ զեռուն բառեր են վխտում՝
«Իհարկե... սակայն... և այսուհանդերձ»...
Եվ, այսուհանդերձ, թերևըս գուցե
-Բարի... վերադա՞րձ:
22.II.1964թ.
Երևան