Րաֆֆի Դավիթ-բեկ Առաջին գիրք (Գ)

Հարունը Օրդուբաթի հրեա ոկերիչների մեջ միակ վարպետն էր, որ բացի ոսկերչությունից գիտեր և կնիքներ փոխագրելու արհեստը։ Նա բավական հարուստ էր, ինչպես ամեն մի հրեա, որ գոհարների և թանկագին մետալների հետ գործ ունի։ Իշխանի անակնկալ այցելությունը, որի անունը միայն լսած էր, իսկ անձամբ չէր ճանաչում, սաստիկ վախեցրեց նրան։ Ո՞ր սատանան բերեց այդ թափառաշրջիկ ասպետին իր տունը, այն ևս գիշերը, երբ հարևանները բոլորը քնած էին։ Ի՞նչ էր ուզում նա։ Ինչ էլ որ լիներ, հրեան համոզված էր, որ մի բարի բան նրանից սպասել չէր կարելի։

Խրճիթը, ուր ներս տարավ Հարունը իր հյուրերին, բաղկացած էր երկու փոքրիկ սենյակներից, որոնցից մեկը ծառայում էր որպես մթերանոց և բովանդակում էր իր մեջ նրա տնտեսության բոլոր պարագայքը, անկարգ, խառնիխուռն կերպով ածված միմյանց վրա, — իսկ մյուսը նրա քնարանը, հյուրանոցը, խոհանոցը, մի խոսքով, ամեն ինչն էր։
— Բարով, հազար բարով, իմ աչքիս վրա, իմ գլխիս վրա, համեցեք, նստեցեք, — ասաց հրեան խնդրելով նստել։

Ջումշուդը և Աղասին մնացին ոտքի վրա, իսկ նրանց տերը աչք ածեց իր շուրջը, մի հարմա տեղ չգտավ նստելու համար։ Սանյակի հատակը բավական ցած լինելով բակի հատակից, անձրևի ջուրը դռան շեմքից ներս էր թափվել և լճացել էր սենյակի մեջ։ Միակ տեղը, որ իր բարձրությամբ ազատ էր մնացել այդ ջրհեղեղից, էր տանտիկնոջ սնդուկը, որ նա բերել էր որպես օժիտ իր հոր տնից։ Նրա վրա նստեղ իշխանը։ Ջումշուդը և Աղասին դուրս գնացին, երբ նկատեցին, որ այլևս իրանց տիրոջը պետք չեն։ Անձրևը դադարել էր։ Գարնանային երկինքը այժմ պարզ էր հայելու նման։ Աստղերը ժպտում էին։ Փոթորիկը անցել էր, ինչպես մի քմահաճ երեխա, որ հանկարծ բարկանում է, աղմուկ, արտասուք և աղաղակ է բարձրացնում, և քանի րոպեից հետո կրկին հանգստանում է, սկսում է ծիծաղել։

Ջումշուդը և Աղասին գնացին ձիաների մոտ, որ կապած էին բակում։ Նրանցից մեկը բարձրացավ հարևանի կտուրի վրա, ուր խոտ էր դիզված, մի քանի խուրձ գողացավ, բերեց, ցրվեց ձիաների առջև։ Հետո երկուսն էլ նստեցին հավաբույնի վրա, սկսեցին ծխել։

Իշխանը դեռ նստած էր սնդուկի վրա։ Հարունը նրանից փոքր-ինչ հեռու պպզել էր, մեջքը տալով պատին և չհամարձակվելով նստել, որովհետև գետինը թաց էր։ Տանտիկինը այդ միջոցին մի խեցեղեն ամանով սենյակում լճացած ջուրը հավաքում էր և դուրս էր թափում։ Երկու երեխա, միմյանց գրկած, պառկած էին ցեխի մեջ և ոչինչ չէին զգում։ Նրանց մայրը իր աշխատությունը մասամբ վերջացրել էր այժմ․ սենյակում այլևս ջուր չկար, միայն սաստիկ ցեխ էր․ պետք էր չորացնել նրան։ Նա բոբիկ ոտներով, մերկ սրունքներով, ներքին հագուստը մինչև ծնկները վեր քաշած, ցեխը կոխ տալով, դուրս գնաց։ Մի րոպեից հետո նա վերադարձավ, բերելով իր հետ, գոգնոցի մեջ ածած, ցամաք մոխիր, և սկսեց սփռել հատակի վրա։ Այդ գործողությունը մի քանի անգամ

կատարելով, հատակի վրա գոյացավ մոխրի բավական թանձր խավ, որ ծծեց իր մեջ գետնի խոնավությունը։ Հետո տանտիկինը տարածեց նրա վրա մի փսիաթ և փսիաթի վրա մի կապերտ։ Հյուրի օթոցը արդեն պատրաստ էր։ Չնայելով այս բոլոր աշխատություններին, իշխանը չկամեցավ իջնել իր սնդուկից, ասելով, որ այնտեղ էլ լավ է։ Կապերտի վրա նստեց Հարունը։ Կինը դեռ պտույտ էր գալիս այս կողմ և այն կողմ, ինքն էլ չիմանալով, թե ինչ պետք է անել։ Ամենագլխավոր հոգսը, որ մնացել էր նրան, այն էր, որ պետք էր ոտները լվանալ։ Բայց այդ մասին չմտածեց նա․ միայն հագուստի ներքին փեշերը ցած թողեց, մերկ սրունքները ծածկվեցան, և այնպես ցեխոտ ոտներով մոտեցավ, նստեց իր երեխաների մոտ, որոնցից մեկը պառկած տեղից գլուխը վեր բարձրացնելով սկսեց լալ։ Մայրը նրան հանգստացնելու համար մի սաստիկ ապտակ տվեց երեսին։ Երեխան ավելի ևս խստացրեց աղաղակը։ Նրա ձայնից մյուսն էլ զարթնեց, և առանց գիտենալու պատահածը, սկսեց ձայնակցել իր եղբորը։
— Նրան էլ, նրան էլ․․․ — ասաց հայրը։

Մայրը մյուսին էլ խրատեց իր ապտակով։

Իշխանը տհաճությամբ սպասում էր, որ երեխաները իրանց ձայնը կտրեն, որ կարողանա խոսել տանտիրոջ հետ։ Այդ միջոցին մայրը գլուխը խոնարհեց, հայտնի չէ, ինչ փսփսաց երեխաների ականջին, երկուսն էլ իսկույն լռեցին։ Նրանք, իրանց երկչոտ աչքերը լայն բացելով, նայեցին օտարական հյուրի երեսին և սատանայի նման մտան վերմակի տակը, կրկին պառկեցին։

— Ես քեզ մոտ գործով եմ եկել, Հարուն, — խոսեց իշխանը։

— Տապանակ ուխտին թող ինձ կուրացնե, եթե սուտ եմ ասում․ — մի սև փող էլ չունեմ, — պատասխանեց հրեան, կարծելով, թե եկել է փող խնդրելու։

— Ես եմ բերել փող քեզ տալու համար, — իշխանը կտրեց նրա խոսքը։

Հարունի կնճռած դեմքը պարզվեցավ․ նրա աչքերում փայլեց մի տեսակ լույս, որ կարելի է տեսնել քաղցած գայլի աչքերում միայն։

— Ինձ պետք են մի քանի կնիքներ, Հարուն, և դրա համար ես քեզ առատ կվարձատրեմ։

— Հարունը ձեր ծառան է, աղա, Հարունը մի՞թե փող կառնե

աղայից կնիքներ շինելու համար, — պատասխանեց հրեան կեղծ բարեմտությամբ։
— Կնիքներ օտար մարդկանց անունով։ — Հասկանու՞մ ես․․․ ․

— Հասկանում եմ․․․ — կրկնեց հրեան խորհրդավոր ձայնով։ — Բայց թող չնեղանա աղան, Հարունը իր մատները կկտրի, ու այդպիսի բան չի շինի։

— Յուրաքանչյուր կնիքի համար կստանաս հինգ ոսկի։

Հրեան բացասական կերպով գլուխը շարժեց։

— Տասը ոսկի, — ավելացրեց իշխանը։

Նա դարձյալ գլուխը շարժեց։

— Տասնևհինգ ոսկի։

— Անկարելի է, աղա, փողի համար չէ իմ խոսքը, ինչքան էլ կուզեք, ավելացրեք։ Եթե կարելի լիներ, ես ձեզանից ոչինչ չէի առնի, և, ինչպես ասեցի, առանց փողի կշինեի։ Այն էլ բավական էր, որ աղան քաղցր աչքով կնայեր ինձ վրա։

Հետո նա սկսեց երկար ու բարակ պատմել, թե ինչ ուխտ է դրել` երբեք կեղծ կնիքներ չշինել։ Թե մի անգամ սատանան մոլորեցրեց նրան և մի այսպիսի մեղք գործեց․ այն օրից իր գործերը չեն հաջողվում, երևի, աստված բարկացավ նրա վրա, և նրա խարդախությունը հայտնվեցավ։ Դատավորը քիչ էր մնում, որ նրա ձեռքը պիտի կտրել տար։ Ստիպվեցավ ահագին կաշառք տալ և ձեռքի փոխարեն կտրեցին մորուքը։ Այդ էլ մի հրեայի համար շատ մեղք բան է։ Մովսեսը հրամայել է մորուքը չխուզել։ Եվ դրա համար հրեաները առանձին հարկ են վճարում պարսից խաներին, որ թույլ տան նրանց մորուք կրելու։ Թե ինքը առաջ շատ երկայն մորուք ուներ, բայց այն օրից, որ խուզեցին, կարճացավ։

— Ես հիմա կերկարացնեմ քո մորուքը, — ասաց իշխանը փոքր-ինչ խռովյալ ձայնով։

— Ինչպե՞ս․․․․

— Ահա այսպես․․․

Իշխանը բռնեց նրա մորուքից, որ շատ էլ կարճ չէր, սկսեց սաստիկ թափ տալ։ Հրեայի գլուխը զարկվեցավ պատին․ նա գոչեց․

— Վա՛յ, վա՛յ․․․ կշինեմ, թող տուր․․․

Կինը այս տեսնելով, ճիչ բարձրացրեց և վազեց ազատելու իր այրիկը։ Իշխանը թողեց մորուքը։ Հրեան, որի գլուխը պատին զարկվելով, ուշաթափ էր եղած, կրկին զգաստացավ, և դեռ աչքերը չբացած, ասաց․

— Կշինեմ, բայց քսան ոսկուց պակաս չեմ առնի։
— Անպիտան, դու խո առաջ փող չէին պահանջում, — ասաց իշխանը ծիծաղելով։

— Ապա մորուքս որ այսքան քաշեցիք, դա ոչինչ չարժի՞, — պատասխանեց հրեան ինքն էլ ծիծաղելով։

Իշխանը զարմացավ անամոթության վրա։

— Ախար ձեր ծառան էլ ապտակ տվեց, — ավելացրեց նա, — ա՛խ, ո՜րքան ծանր է անիծվածի ձեռքը․․․

Հարունը այնպես էր խոսում այդ բոլորի վրա, կարծես նա շատ կվիրավորվեր, եթե նրան չծեծեին։ Ոսկիները նրան մոռանալ էին տվել մարմնի ցավերը։ Նա խնդրեց իշխանից ցույց տալ, թե ինչ անուններով և ինչ տեսակ կնիքներ է կամենում։

Իշխանը հանեց իր ծոցից թղթերի մի մեծ կապոց, որոնց վրա դրոշմված էին քառասունի չափ կնիքներ զանազան ձևերով և զանազան տառերով։ Նրանց մեջ կային եպիսկոպոսների, քահանաների, իշխանների, մելիքների և տանուտերերի կնիքներ, հայերեն կամ պարսկերեն տառերով։

— Դրանցից մի քանիսը իմ ձեռագործն է, — ասաց վարպետը ակնոցները քնթի ծայրի վրա դնելով, և ուշի-ուշով քննելով կնիքները, — բայց սատանայի աշխատություն պետք է այս բոլորին ճշտությամբ նմանացնելու համար։

Միևնույն ժամանակ նա իր մտքում հաշվեց այն խոշոր գումարը, որ պիտի ստանար քառասուն կնիք փորագրելու համար, և սրտի հրճվանքը թաքցնելով, հարցրեց․

— Թող իմ տերը չբարկանա համարձակությանս վրա, փողերը ե՞րբ կարող եմ ստանալ։

— Կեսը այս րոպեիս, իսկ մյուս կեսը` երբ աշխատությունը կվերջանա։

Հրեան առանց հարցնելու, թե ի՞նչ նպատակով է իշխանը փորագրել տալիս այդ կնիքները, սկսեց բացատրել այն բոլոր վտանգները, այն բոլոր աշխատությունները, որ ինքը հանձն է առնում իշխանի պատվերը կատարելու համար։ Նա ասաց, թե ինքը ստիպված կլինի մի ամբողջ ամիս իր խանութը կողպել և տանը աշխատել, որովհետև այսպիսի աշխատությունը բազարում, հրապարակավ չեն կատարում։ Եվ այդ ժամանակ նա իրան կձևացնե իբրև հիվանդ, տանը պառկած։ Բայց որքան վնաս կկրե, երբ մի ամբողջ ամիս, գուցե ավելի, նրա խանութը կողպված կլինի։ Այդ ժամանակ նրա ոսկերչության առևտուրը պիտի դադարի։ Բայց այդ

բոլոր զոհողությունները հանձն է առնում Հարունը միմիայն աղայի սիրտը շահելու համար, միմիայն աղային մի «լավություն» անելու համար։
— Շնորհակալ եմ, — պատասխանեց իշխանը, — բայց եթե դու կհամարձակվես այդ գաղտնիքը երևան հանել, գիտցած եղիր, որ քեզ, այդ կնոջդ և այն երկու երեխաներիդ անպատճառ կմորթեմ։

— Այդ ես գիտեմ․․․ — պատասխանեց հրեան խորհրդավոր ձայնով։

Սակարկությունը վերջացավ։ Իշխանը հանձնեց կնիքների օրինակները և այն գումարը, որ կանխիկ պիտի վճարեր։ Փայլուն ոսկիները բոլորովին շլացրին Հարունի և նրա կնոջ աչքերը, որը դեռ նստած երեխաների մոտ, լուռ լսում էր իր ամուսնի և պատվելի հյուրի խոսակցությունը։

Այդ ոսկիները իշխանը այն օր պարտքով էր վեր առել մի ագուլեցի հարուստ վաճառականից, այն պայմանով, երբ կունենա, այն ժամանակ կվճարե։ Բայց իշխանի որևիցե ժամանակ փող ունենալը շատ կասկածավոր լինելով, վաճառականը սկզբում չհոժարվեցավ տալ։ Բայց երբ իշխանը բռնեց նրա կոկորդից և սպառնացավ գլուխը կտրել, ժլատը իսկույն բաց արեց քսակի բերանը։ Հարունը լսելով այդ պատմությունը, ծիծաղելով բացականչեց․

— Ա՛յ, լավ բան եք արել, աստված է վկա, շա՛տ լավ բան է։

— Բայց եթդ մի այսպիսի լավ բան քեզ հետ անեին, դու, կարծեմ, շատ գոհ չէիր լինի։

— Օրհնած, ինձ մոտ ի՞նչ է մնացել․ մի քանի շահի ունեի, բոլորը կորցրի, ում տվեցի, չկարողացա հետ առնել․ տոկոսն էլ գլխի հետ կերան։ Թո՜ղ հառա՛մ լինի, հառա՛մ․․․

Հրեան շարունակեց գանգատվել իր գրության վրա, թե հազիվ է կարողանում ծայրը ծայրին կպցնել․ ժամանակը վատ է, ամեն ինչ թանկ է։ Այդ երեխաները նրան իսպառ կողոպտեցին, ուտում են, ուտում և երբեք չեն կշտանում։ Այդ պատճառով շատ փոշմանել է իր ամուսնանալու վրա, բայց ինքը մեղ չունի, ամենևին միտք չուներ պսակվելու։ Անիծվի՛ն հարևանները, հավաքվեցան զոռով պսակեցին, և ինքը ընկավ կրակ-ցավի մեջ․․․

Վերջին խոսքերը սաստիկ վիրավորեցին կնոջ սիրտը, և նա մոռանալով իր արևելյան ամոթխածությունը, թե անվայել էր օտարների հետ կամ օտարների մոտ խոսել, — շառագունած դեմքով դարձավ դեպի իշխանը, և կատաղությամբ ասաց․

— Սուտ է խոսում, շան նման սուտ է խոսում․․․ ես գիտեմ, թե ո՜րտեղ են նրա փողերը․․․
Հետո նա սկսեց լաց լինել և արտասուքը աչքերում պատմել, թե ամբողջ օրերով մնում է տանը քաղցած, երբ ամուսինը խանութից վերադառնում է, հարցնում է, թե ինչու՞ հաց չբերեցիր, նա միշտ պատասխանում է` «մոռացա»։ Եվ երբ ինքը շատ է խոսում, նա սկսում է ծեծել։

— Սու՜ս կաց, Եսթեր, քեզ ասում եմ` սու՜ս կաց, — անդադար կրկնում էր բարկացած ամուսինը։

— Չէ՜, սուս չեմ կենա, դու իմ այս տեղը հասցրիր, — և նա մատը դրեց իր կոկորդի վրա։

— Սուտ է խոսում, աղա, ես նրան երբեք չեմ ծեծել․ թող աստված իմ ձեռքը չորացնե, եթե մի անգամ գոնե նրան ծեծած լինիմ։

— Չե՞ս ծեծել, հենց այսօր ծեծեցիր։ Հիմա ցույց կտամ․․․ — ասաց կինը սպառնալից դեմքով, և բոլորովին մոռանալով իրան, մոտեցավ իշխանին։ Նա գլուխը թեքեց, ցույց տվեց իր գեղեցիկ երեսը, որի վրա երևում էին մի քանի կապույտ նշաններ։ Հետո նա շտապով բաց արեց շապիկի օձիքը, մերկացրեց իր թիկունքը, այնտեղ ևս կային մի քանի կապույտ նշաններ։ Իշխանը բոլորովին հիացավ, տեսնելով այդ հարուստ, սքանչելի մարմինը կեղտոտ ցնցոտիների մեջ։

Բայց Հարունի բարկությանը չափ չկար․ նրա շիլ բիբերը բոլորովին թաքնվեցան աչքերի կոպերի տակ։ Նա իր մտքում ասում էր․ «Հիմա խո կգնա այդ մարդը, ես այն ժամանակ քո կապուտակների թիվը կրկին կավելացնեմ․․․»։

Եսթերը կարծես գուշակեց նրա միտքը և կնիկների սովորական թուլությամբ, տեսնելով իր առջև մի գերազանց ուժ, աշխատեց նրա մեջ պաշտպանություն գտնել ամուսնի բռնության դեմ։

— Դու դրա վիզը կկտրես, երբ մյուս անգամ կծեծե ինձ, այնպես չէ՞, — հարցրեց նա իր գեղեցիկ, անբախտությամբ լի աչքերը դարձնելով դեպի իշխանը։

Իշխանին խիստ անախորժ էր դատավոր լինել մի այսպիսի ընտանեկան կռվի, բայց մանկահասակ կնոջ վրդովմունքը, նրա թշվառությունը և ծերունի ամուսնի անգթությունը այն աստիճան ազդեցին նրա վրա, որ պատասխանեց․

— Կկտրեմ․․․

Ծերունի հրեան սարսափեց։
— Եսթեր, ի սեր աստծո, — գոչեց նա ողբալի ձայնով, — ես աղբ կուտեմ, գլուխս քարին կտամ, ես քեզ էլ չեմ ծեծի, ինչ որ ուզես կառնեմ, միշտ յուղ, մեղր, փլավ կուտացնեմ․․․

Եսթերը այս խոսքերից ուրախացավ և մի գրավիչ ժպտով, որի մեջ արտահայտվում էր և՜ ակնածություն, և՜ շնորհակալություն, մոտեցավ իշխանին, և բռնելով նրա աջը, սեղմեց իր վարդագույն շրթունքի վրա։ Կնոջ վարմունքը ամենևին օտարոտի չթվեցավ նրա ամուսնին, որովհետև այս կողմերում սովորություն էր կնիկներին ի նշան հարգանքի համբուրել տղամարդերի ձեռքերը։

Հարունը ճշմարիտ էր ասում, որ ինքը ակամա ամուսնացավ։ Փողի սերը բոլորովին կուլ էր տվել նրա սիրտը․ կնոջ համար ոչինչ չէր մնացել։ Վաթսուն և հինգ տարեկան հասակում նա ամուսնացավ տասնևվեց տարեկան Եսթերի հետ։ Կինը այժմ քսանմեկ տարեկան էր, իսկ ինքը բոլորովին ծերացած։ Խանդոտ ծերունին պահում էր Եսթերին իր այրի քրոջ պահպանության ներքո, որը սատանայի նման հսկում էր նրա վրա։ Այս գիշեր մի դիպվածով նա տանը չէր, գնացել էր իր աղջկա մոտ։ Եթե տանը լիներ, Եսթերը նրա մասին էլ շատ գանգատներ կաներ իշխանին։ Այդ պառավը նրա հոգին առնում էր, չէր թողնում ջահիլ տղերքի հետ խոսի, չէր թողնում մենակ տնից դուրս գնա․․․ Եսթերը շատ անբախտ էր, Եսթերը մի լավ օր չէր տեսնում․․․ Հուդիթների այդ գեղեցիկ, մանկահասակ քույրիկը այրվում, տանջվում, խորովվում էր երկու պառավների ճանկերի մեջ․․․ և նրա սրտի բոլոր տանջանքները կարելի էր նկատել նրա վշտացած, գունաթափ դեմքի վրա։

Գիշերից բավական անցել էր։ Այժմ Հարունին անհանգստացնում էր ոչ թե կնոջ անզգամությունը, այլ գլխավորապես այն միտքը, թե ի՞նչ պետք էր անել անտանելի հյուրի հետ։ Պահել նրան իր տանը չէր կարող, իսկ այն ուշ, գիշերային պահուն դռները բաց անել նրա առջև, այդ ոչ միայն անկարելի էր, այլ իր երկրի հյուրասիրական սովորություններիին բոլորովին հակառակ։ Բայց ինչո՞վ հյուրասիրել նրան։ Չնայելով որ այն օր ուրբաթ էր, չնայելով որ ուրբաթ օրը ամեն մի հրեայի տնում նախապես պատրաստվում են շաբաթվա բոլոր կերակուրները, իսկ իր տնում ոչինչ պատրաստություն չկար։ Ուրեմն, պահելով հյուրին իր տանը, նա պիտի արդարացներ Եսթերի գանգատը, թե հրեաների մեջ ամենահարուստ ամուսինը իր կնոջը քաղցած էր պահում։

Այս պատճառով Հարունը շատ ուրախ եղավ, երբ իշխանը հրամայեց նրան հայտնել ծառաներին, որ ձիաները պատրաստեն։
— Միթե իմ տունը արժան չէ՞ ձեզ մի գիշեր անցկացնելու համար, — ասաց նա կեղծ քաղաքավարությամբ։ — Այժմ ու՞ր կարող եք գնալ, շատ ուշ է։

— Չեմ կարող մնալ, — պատասխանեց իշխանը։

— Մնացեք, խնդրում եմ․․․ — աղաչում էր Եսթերը այնպիսի մի ձայնով, որ կարող էր ազդել ամեն մի երիտասարդ սրտի վրա։

Հարունը թեքվեցավ և այնպես պարզ փսփսաց կնոջ ականջին, որ բոլորը լսեց իշխանը․

— Դու չե՞ս հասկանում, հիմար, որ հրեայի տունը, հրեայի հացը պիղծ է քրիստոնյայի համար։

— Ես նրա համար մաքուր անկողին կպատրաստեմ, — ասաց կինը լսելի ձայնով, ուշադրություն չդարձնելով, որ այրը նրա հետ ծածուկ է խոսում։

— Շնորհակալ եմ, Եսթեր, — ասաց իշխանը դառնալով դեպի կինը, — ցավում եմ, որ չպիտի կարողանամ մնալ․ մի անհրաժեշտ գործ ստիպում է ինձ հեռանալ այստեղից։ Բայց խոսք եմ տալիս, երբ մյուս անգամ կգամ կնիքները ստանալու, գիշերը հյուր կմնամ ձեզ մոտ։

Հարունը առանց սպասելու իշխանի հրամանին, դուրս եկավ խրճիթից ծառաներին պատվիրելու, որ ձիաները պատրաստեն։ Այդ միջոցին Եսթերը մոտեցավ իշխանին, և նրա աջը բռնելով իր դողդոջուն ձեռքերի մեջ, կրկին սեղմեց իր վառված շրթունքների վրա, ասելով․

— Ես ձեզ շատ բաներ ունեի ասելու․․․ խիստ շատ բաներ․․․ Ափսո՛ս որ չմնացիք․․․

Խեղճ կնոջ աչքերում երևացին արտասուքի կաթիլներ։

Դրսից լսելի եղավ Հարունի հազալու ձայնը, որ նշան էր, թե ահա գալիս եմ։ Կինը հեռացավ իշխանի մոտից։

— Լսու՞մ ես, Հարուն, ուղիղ մեկ ամսից հետո կնիքները պետք է պատրաստ լինեն, քառասուն հատ։

— Լսում եմ, աղա, միամիտ կացեք։ Հարունը մի աշխատություն երբ հանձն առեց, իր ժամանակին կկատարե։

— Մնացեք բարյավ, Եսթեր։

Այր և կին դուրս եկան հյուրին ճանապարհ դնելու։ Երբ նրանք փոքր-ինչ հեռացան, Հարունը ասաց Եսթերին․

— Ես էգուց առավոտյան քո հոգին կառնեմ․․․
— Կանչե՞մ․․․ կանչե՞մ աղային․․․ — սպառնացավ կինը բարկանալով։

— Չէ՜․․․ չէ՜․․․ մի՜ կանչիր, թե աստվածդ կսիրես, մի’ կանչիր․․․

— Տե՜ս, այդպես կատու կդառնաս․․․